Агульныя звесткi

Падзеі і жыццё людзей, што пражывалі на тэрыторыі сучаснай Беларусі, непарыўна звязаны з грамадскімі адносінамі і прававымі нормамі, што дзейнічалі ў розныя гістарычныя перыяды. Таму так важна ведаць гісторыю права нашых продкаў. Веданне гісторыі, сваіх каранёў дапамагае асэнсаваць сучаснасць і зазірнуць у будучыню.

У сувязі з гэтым, рэалізаваны праект «Канстытуцыйнае права Беларусі», які ўтрымлівае канстытуцыі, якія мелі заканадаўчую сілу на этнічных землях Беларусі; канстытуцыйных законаў.

Зрабіць гэта неабходна і для захавання гісторыка-прававой спадчыны, якая з'яўляецца неад'емнай часткай сусветнай культуры, і для забеспячэння далейшага развіцця юрыдычнай навукі і адукацыі, і для папулярызацыі ідэй верхавенства закона і дэмакратыі, і для роста прававой культуры грамадства як неабходных складальнікаў фарміравання прававой дзяржавы.

Галоўная задача праекта - забяспечыць шырокі бесперашкодны доступ усім жадаючым да гістарычных матэрыялаў. Улічваючы, што дакументы маюць высокую гістарычную каштоўнасць і адчуваюць патрэбу ў пэўных умовах захавання і карыстання, доступ да іх падчас абмежаваны нават вузкаму колу спецыялістаў. Таму работа, рэалізуемая стваральнікамі банка даных, мае фундаментальнае значэнне для захавання гістарычнай спадчыны і прадастаўлення неабмежаванай колькасці асобаў доступу да гераічнай гісторыі станаўлення беларускай дзяржаўнасці.

Станаўленне дзяржаўнасці на землях сучаснай Беларусі налічвае больш чым тысячагадовую гісторыю, пачынаючы з утварэння ў 9 стагоддзі Полацкага, Тураўскага, Наўгародскага і некаторых іншых княстваў. Першапачаткова гэтыя княствы ўваходзілі ў склад Кіеўскай Русі - надзвычай пашыранай сярэднявяковай федэрацыі з пэўнымі адносінамі паміж князямі на пачатках сюзерэнітэту-вассалітэту. Некаторыя з буйных княстваў у 10-12 стст. сталі фактычна незалежнымі і кіраваліся прадстаўнікамі мясцовых дынастый.

У гэты жа час пачало фарміравацца і канстытуцыйнае (дзяржаўнае) права. Далей, па меры развіцця новых дзяржаўных утварэнняў, развіваліся і прававыя нормы, што замацоўвалі і рэгламентавалі асноўныя бакі жыццядзейнасці дзяржавы.

З сярэдзіны 13-га да канца 18-га стагоддзя землі Беларусі ўваходзілі ў склад Вялікага княства Літоўскага як фактычна незалежная суверэнная дзяржава, а таксама ў склад Рэчы Паспалітай у якасці адной з дзвюх асноўных складаючых частак федэрацыі.

Пасля ўключэння ў склад Расійскай імперыі Беларусь не мела дзяржаўнага статусу, што знайшло адлюстраванне ў яе афіцыйнай назве з 1840 года - Паўночна-Заходні край. У дачыненні да Беларусі не было выдана спецыяльных законаў, што выдзялялі б яе як рэгіен, які знаходзіўся ў асобым прававым становішчы. Этнічная тэрыторыя беларусаў з 1801 года ўваходзіла ў склад Мінскай, Магілеўскай, Віцебскай, Гродзенскай і Віленскай губерній.

25 сакавіка 1918 г. ва ўмовах акупацыі Беларусі германскімі войскамі ў ходзе Першай сусветнай вайны была абвешчана Беларуская Народная Рэспубліка - нацыянальная буржуазна-дэмакратычная дзяржава. Аднак паўнавартаснай дзяржавай яна не стала, бо не мела Канстытуцыі, не мела дзяржаўнай граніцы, уласных узброеных сілаў, фінансаў і іншых атрыбутаў дзяржаўнасці.

Арганізацыя палітычнага і эканамічнага жыцця пасля ўтварэння 1 студзеня 1919 года Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі адбывалася пад кантролем цэнтральных уладаў. Некамуністычныя партыі і арганізацыі былі забаронены, а кіраўнічыя функцыі сканцантраваны ў руках партыйнага апарата. Разам з тым, Канстытуцыя БССР абвяшчала, што ўся ўлада ў рэспубліцы належыць Саветам рабочых, сялянскіх і салдацкіх дэпутатаў. З 1937 г. па 1996 г. вышэйшым органам дзяржаўнай улады з'яўляўся Вярхоўны Савет.

Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце рэспублікі, прынятая 27 ліпеня 1990 года, паклала пачатак навейшай гісторыі незалежнай дзяржавы.