В НЦЭУ рассказали о преимуществах ID–карт

Биометрические документы продолжают отвоевывать пространство. Сегодня ID-картами пользуются более 270 тысяч граждан Беларуси, а еще 70 тысяч человек обзавелись биометрическими видами на жительство. Для дальнейшей популяризации документов, позволяющих войти в общегосударственную автоматизированную информационную систему (ОАИС), запущен пилотный проект по доступу к электронным сервисам. Специалисты помогут владельцам биометрических документов убедиться в работоспособности своей ID-карты и освоиться в мире электронных документов.

Найти свое «я»

Пластиковая карточка, вместо паспорта удостоверяющая личность владельца, – точно шкатулка с секретами. На поверхности – самые простые данные: имя, дата рождения, фото, идентификационный номер. Взглянув на нее, не узнать, по какому адресу человек зарегистрирован, есть ли у него семья и дети. Однако эти сведения хранятся в информационных ресурсах, куда можно добраться опять же с помощью ID-карты. Биометрия, а именно фото и отпечатки пальцев, «зашита» в специальном чипе. Но и это еще не все! На ID-карте имеется средство для генерации электронно-цифровой подписи. По сути, она является ключом от электронного личного кабинета, в котором можно зарегистрировать иностранного гостя, взять справку о составе семьи, регистрации по месту жительства, подать таможенную или налоговую декларацию и еще много всего – ее держателям доступны 82 административные процедуры, множество разных услуг. Но, как показывает практика, здесь у некоторых пользователей и возникают трудности.

Чтобы войти в «Личный кабинет», который уже создан для каждого человека, зарегистрированного в стране, необходимо доказать системе, что я – это именно я и есть, а не кто-то другой. Для аутентификации предполагалось использовать специальные считыватели, похожие на терминал для банковских карточек. Этим устройством снабжены многие организации, которым необходимо больше информации о человеке, нежели его Ф.И.О., дата рождения и фото. А вот для физических лиц считыватели – дорогое удовольствие.

Эту проблему решили с помощью специального приложения «Е-паслуга» для мобильного телефона, который поддерживает технологию NFC. Оно работает в том числе как считыватель и после введения специального PIN-кода открывает доступ к электронным услугам с мобильного телефона.

Напомним, необходимые пароли доступа вручаются гражданину, достигшему 14 лет, вместе с его ID-картой в специальном конверте. Введение шестизначного PIN-1 открывает доступ к персональным данным, а вот PIN-2 служит для подтверждения электронной подписи клиента госуслуг. На случай, если человек несколько раз ошибся при вводе пароля, выручит PUK-код. Здесь система ничем не отличается от той, которая предусмотрена для SIM-карт мобильных телефонов или банковских карточек.

Широкий потенциал

Возможности, которые ID-карты предоставляют своим владельцам, весьма широки. На сайте platform.gov. by можно решить множество вопросов, как бытовых, так и связанных с бизнесом, даже не выходя из дома.

Кроме того, «Е-паслуга» недоступна для скачивания владельцам айфонов. Поэтому в каждом районном отделении по гражданству и миграции Минска появилось оборудованное рабочее место с защищенным компьютером, на котором установлено необходимое программное обеспечение, и считывателем ID-карты. Сюда может прийти любой ее держатель и с помощью специалистов выполнить ряд процедур.

– Пилотный проект по доступу владельцев биометрических документов к электронным сервисам стартовал на Гомельщине, – напоминает Павел Хрищенович, заместитель начальника Департамента по гражданству и миграции МВД. – Первые точки доступа появились в ОГиМ Железнодорожного, Советского, Центрального районов Гомеля. Выбор региона не случаен: он лидирует по количеству выданных ID-карт, обогнав даже Минск. Мы увидели, что такая услуга пользуется спросом, и масштабировали ее на столицу – компьютеры со считывателями и доступом в интернет появились в каждом из девяти районных ОГиМ. Специалисты помогают начинающим пользователям убедиться в работоспособности своей карты, то есть ее возможности открывать доступ к личному кабинету. На самом деле в ином случае карту просто не выдали бы. Однако у некоторых держателей возникают вопросы. Затем консультируют, как подтвердить ID-карту для получения доступа к сервису «Оплати» и другим дистанционным банковским услугам, узнать, какие данные хранятся на чипе, войти в личный кабинет в Национальном центре электронных услуг и мобильном приложении «Е-паслуга», чтобы получить доступ к сотням услуг и административных процедур в электронной форме.

Еще одна востребованная услуга – замена PIN-кода. Оказывается, порой люди задаются вопросом, насколько он защищен в специальном конверте и не стал ли известен еще кому-нибудь. Среди рубрик «Е-паслуги» имеется и та, которая поможет заменить код. А вот если гражданин потерял свои пароли доступа, дела обстоят сложнее.

– В течение месяца после выдачи ID-карты электронный дубликат паролей доступа хранится в Центре персонализации документов МВД, – обращает внимание Павел Хрищенович. – По истечении этого срока они бесповоротно утрачиваются. Если вы планируете пользоваться картой исключительно для удостоверения личности, для вас это не станет проблемой. Но если планируете с ее помощью входить в электронный личный кабинет – остается только перевыпуск, то есть заказ новой ID-карты.

Если что-то можно протестировать – корреспонденты немедленно этим займутся. Разобраться в принципах работы карты нам помогают Мирослава Карманович, заместитель начальника ОГиМ Центрального района Минска, и Антонина Данильчик, ведущий специалист группы регистра населения. Действительно, личный кабинет на «Е-паслуге» только и ждет входа владельца, приветствует его по имени-отчеству сразу после авторизации.

Кстати, в самом начале работы «Е-паслуга» поинтересуется, хотите вы войти через ID-карту или номер телефона. Мы выбрали первый вариант – и снова получили два варианта: считыватель или NFC (это технология беспроводной передачи данных малого радиуса действия, которая дает возможность обмена данными между устройствами, находящимися на расстоянии около 10 сантиметров друг от друга). А если бы пожелали зайти по номеру телефона, нам пришла бы SMS, после ввода данных из которой мы тоже получили бы доступ к личному кабинету. Но такой вход не является строгой аутентификацией, возможности его ограничены: доступны лишь девять административных процедур.

При строгой же аутентификации – глаза разбегаются. 227 видов электронных услуг, 308 видов административных процедур, 66 информационных государственных ресурсов – и многие из них доступны владельцам биометрического документа безвозмездно или за символическую плату. Самую «дорогую» мы отыскали за 84 копейки.

Системы автоматизируются

Еще один биометрический документ – это паспорт, напоминающий привычный нам бумажный, но с электронным чипом. Если ID-карта – документ для внутреннего пользования, то этот предназначен для выезда за пределы страны. Информация о владельце размещена на первой странице, а остальные, красивые и защищенные, на которых в ультрафиолете появляется изображение папоротника, предназначены для виз и отметок о пересечении границы. Напоминаем об интересном новшестве – можно заказать сразу два биометрических паспорта. Это очень удобно для тех, кому приходится много разъезжать: пока один паспорт лежит в посольстве, ожидая визы, по второму можно путешествовать. Этой опцией воспользовались уже около 17 тысяч граждан.

Важно помнить, что получить ID-карту без биометрического паспорта можно, а вот биометрический паспорт без ID-карты – нельзя. Он заказывается либо одновременно с пластиковым документом, либо потом, когда понадобится.

Есть информация, что на осень этого года запланировано введение 28 странами Европы новой системы контроля внешних границ – Entry/Exit System (EES). Задумана она для быстрой и удобной регистрации граждан из третьих стран, которые въезжают в ЕС для кратко­срочного пребывания. Предполагается, что система заменит штампование паспортов, автоматизирует процедуры пограничного контроля, идентифицирует путешественников, которые не имеют права на въезд, поможет выявлять поддельные паспорта. Entry/Exit System станет собирать персональные данные иностранцев, которые пересекают внешнюю границу, и хранить их вместе с датой и временем въезда или выезда. В их числе и биометрические данные – фотоизображение и отпечатки пальцев, которые «зашиты» в чипы наших документов. Таким образом, тем, кто собирается въезжать на территорию ЕС после октября 2024 года, лучше заранее позаботиться о наличии биометрических документов.

– МВД не получало от ЕС никаких официальных писем по этому поводу, – подчеркивает Павел Хрищенович. – Поэтому подтвердить или опровергнуть эту информацию мы не можем.

Однако присутствует вероятность того, что с октября 2024-го, после полного внедрения EES, въезд в ЕС по старым, не биометрическим паспортам окажется под вопросом. Возможно, тем, кто по роду деятельности или семейным обстоятельствам совершает поездки туда, стоит перестраховаться.

Напомню, что для замены обычного паспорта на ID-карту плюс биометрический паспорт никаких особенных оснований не нужно, достаточно вашего желания.

Не вместо, а вместе

Межведомственная рабочая группа сейчас трудится над разработкой проекта концепции формирования и использования цифровых документов. Пока речь идет об ID-карте, водительском удостоверении, документе, подтверждающем право собственности на автомобиль. Предполагается, что они будут доступны только после прохождения строгой аутентификации и только лицу, в отношении которого выданы. Для формирования цифровых документов будут использоваться актуальные сведения, содержащиеся на соответствующих государственных информационных ресурсах. Иными словами, скачать водительские права и при необходимости годами их демонстрировать не получится. При обращении к специальному приложению будет делаться запрос в соответствующий орган. По месту требования в режиме онлайн предъявится самый свежий, действующий вариант документа. При этом важно понимать, что электронные документы ни в коем случае не заменят собой реальные – пластиковые или бумажные.

СРОКИ ИЗГОТОВЛЕНИЯ БИОМЕТРИЧЕСКИХ ДОКУМЕНТОВ

Общий порядок – до 15 рабочих дней.

Ускоренный порядок – 10 рабочих дней.

Срочный порядок – 5 рабочих дней.

ЦЕНА ВОПРОСА

ID-карта

Для детей до 14 лет – бесплатно.

Для лиц, достигших общеустановленного пенсионного возраста, и инвалидов I и II группы – 1 базовая величина (40 рублей).

Для всех остальных – 1,5 базовой величины (60 рублей).

Биометрический паспорт

Для детей до 14 лет – 1,5 БВ (60 рублей).

Для лиц, достигших общеустановленного пенсионного возраста, и инвалидов I и II группы – 1,5 БВ (60 рублей).

Для всех остальных – 2 БВ (80 рублей).

Есть вопрос!

Можно ли после оформления биометрических документов вернуться к старому бумажному паспорту?

Возвращение к бумажному паспорту от биометрических до­кументов не предусмотрено.

Можно ли сделать биометрический паспорт без ID-карты?

Получить ID-карту без биометрического паспорта можно, а вот оформить биометрический паспорт тому, у кого нет ID-карты, нельзя. Паспорт заказывается либо одновременно с пластиковым документом, либо позже, когда понадобится.

Правда ли, что ID-карту можно оформить в любом удобном подразделении по гражданству и миграции?

Не совсем. Свою первую ID-карту необходимо получать по месту регистрации. А вот обменять ее можно действительно в любом из подразделений ДГиМ.

Елена Басикирская, « СБ. Беларусь сегодня», 27 апреля 2024 г.

Усё больш грамадзян нашай краіны, а таксама іншаземцаў, якія пастаянна пражываюць на тэрыторыі Беларусі, аддаюць перавагу біяметрычным дакументам. На бягучы момант іх атрымалі 229 229 чалавек, 266 801 грамадзянін аформіў ІD-карты. Увогуле, за апошнія гады з’явілася восем новых відаў дакументаў, пяць з якіх прызначаны выключна для выезду за мяжу або ўезду ў Беларусь. Усё гэта стала вынікам шматгадовай работы МУС у кааперацыі з іншымі дзяржаўнымі органамі.

Аб перавагах біяметрычных дакументаў, дадатковых магчымасцях для іх уладальнікаў, а таксама ўмовах атрымання карэспандэнту «Звязды» расказаў намеснік начальніка Дэпартамента па грамадзянстве і міграцыі МУС Юрый Кірэеў.

– Юрый Аляксандравіч, біяметрычны пашпарт – гэта поўная альтэрнатыва звычайнаму папяроваму пашпарту? Або можна мець адразу два дакументы?

– Рашэннем нашага Прэзідэнта дзяржава дала грамадзянам магчымасць выбару – атрымліваць як пашпарт старога ўзору, так і біяметрычныя дакументы. Аднак калі чалавек мае біяметрычны дакумент, звычайны пашпарт ён ужо не атрымае. Для іншаземцаў устаноўлена адназначнае патрабаванне па атрыманні біяметрычнага віду на жыхарства.

– У чым іх перавага?

– Укараненне біяметрычных тэхналогій у нацыянальныя пашпартна-візавыя дакументы – гэта павышэнне ступені абароны ад падробкі і аблягчэнне працэдур праходжання пагранічнага кантролю, а таксама, несумненна, прэстыж дзяржавы на міжнароднай арэне і спрашчэнне ўзаемных паездак грамадзян, у тым ліку на бязвізавай аснове. Акрамя таго, увядзенне біяметрычных дакументаў з’яўляецца стартам у прагрэсіўную будучыню з прымяненнем новых лічбавых тэхналогій ва ўсіх галінах жыццядзейнасці чалавека, удасканаленнем аказання паслуг і выкананнем адміністрацыйных працэдур у электронным выглядзе.

– Якімі магчымасцямі валодае ўласнік ідэнтыфікацыйнай карты (ІD-карты), якая прыкладаецца да біяметрычнага пашпарта?

– ІD-карты невялікія, функцыянальныя, зручныя, практычныя і даўгавечныя, валодаюць значнымі ўзроўнямі абароны, як ад падробкі, так і ад несанкцыянаванага доступу да асабістай інфармацыі, сведчаць асобу ўнутры краіны, па ёй можна ажыццяўляць пэўныя роды аперацый, выконваць адміністрацыйныя працэдуры. Здзяйсненне юрыдычна значных дзеянняў магчыма за кошт выкарыстання асабістага электроннага лічбавага подпісу. Сертыфікат дзейнічае дзесяць гадоў на тэрмін выкарыстання ідэнтыфікацыйнай карты.

Дадаткова яго атрымліваць не трэба. Так, рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства «Нацыянальны цэнтр электронных паслуг», з’яўляючыся аператарам ключавых элементаў электроннага ўрада, распрацавала ўнікальны мабільны дадатак, які дазваляе грамадзянам і бізнесу вырашаць розныя жыццёвыя і дзелавыя сітуацыі анлайн. Мабільны дадатак адзінага партала электронных паслуг «Е-Паслуга» – гэта больш за 500 сэрвісаў на падставе дакладных і актуальных звестак каля 60 дзяржаўных інфармацыйных сістэм у розных сферах: нерухомасць і страхаванне, медыцына і адукацыя, экалогія, мытная справа і многае іншае. Любы ўладальнік смартфона з аперацыйнай сістэмай androіd, абсталяванага NFC, з дапамогай ІD-карты можа аўтарызавацца ў мабільным дадатку «Е-Паслуга» і атрымаць доступ у лічбавы свет электронных паслуг.

– Якімі канкрэтна паслугамі можа карыстацца ўладальнік ІD-карты?

– Напрыклад, праверкай звестак аб аўтамабілі з прабегам, якая дае магчымасць атрымання інфармацыі з чатырох інфармацыйных сістэм аб дыягнастычных аглядах, удзеле ў дарожна-транспартных здарэннях, знаходжанні ў вышуку, страхаванні. Дадаткова можна высветліць інфармацыю аб знаходжанні аўтамабіля ў закладзе. Мабільны дадатак таксама дае магчымасць падаць заяву на ажыццяўленне любой адміністрацыйнай працэдуры, пераведзенай у краіне ў электронную форму, і падпісаць яе электронным лічбавым подпісам з выкарыстаннем ІD-карты. Дарэчы, стаць карыстальнікам «Е-Паслугі» ў дачыненні да часткі электронных паслуг можна і не маючы ІD-карты: аўтарызуйцеся па нумары тэлефона, emaіl, уліковых запісах у Google або Apple. Акрамя таго, мабільны дадатак «Е-Паслуга» дае доступ да шырокай экасістэмы розных сэрвісаў: убудаваны дакументаабарот; электронная пошта грамадзяніна і юрыдычнай асобы; праверка сапраўднасці электронных дакументаў; электронны кашалёк і многае іншае. Адзначу, што Дэпартаментам па грамадзянстве і міграцыі актыўна прасоўваецца пілотны праект, які дазваляе непасрэдна пасля атрымання ІD-карты ў тэрытарыяльным падраздзяленні праверыць яе працаздольнасць, зайсці на партал электронных паслуг і актываваць асабісты кабінет. Такі функцыянал рэалізаваны ў падраздзяленнях Гомеля і Мінска.

– Хто і пры якіх умовах можа атрымаць ідэнтыфікацыйную карту?

– Гэты дакумент выдаюць з 14 гадоў тэрмінам на дзесяць гадоў. Таксама па жаданні законных прадстаўнікоў ідэнтыфікацыйную карту можа атрымаць непаўналетні з моманту нараджэння тэрмінам дзеяння на пяць гадоў. Атрыманне біяметрычнага пашпарта без папярэдняга атрымання ІD-карты тэхнічна немагчыма.

У нас прадугледжана магчымасць мець два дзеючыя біяметрычныя пашпарты. Для атрымання першага дакумента, які сведчыць асобу (ІD-карты), грамадзяніну неабходна звяртацца ў падраздзяленне па грамадзянстве і міграцыі органаў унутраных спраў па месцы жыхарства. У далейшым для замены дакумента магчымы зварот у наша падраздзяленне па выбары заяўніка. Працэдура збору персанальных і біяметрычных даных, фарміравання і апрацоўкі заяў ажыццяўляецца ў тэрытарыяльных падраздзяленнях па грамадзянстве і міграцыі, а таксама МЗС Беларусі. Выдача гатовых дакументаў здзяйсняецца толькі па месцы іх прыёму. Працэдура атрымання дакументаў стала больш простай і зручнай, а тэрміны іх вырабу істотна скараціліся. У звычайным парадку яны будуць гатовы за 15 працоўных дзён. Прадугледжана выдача біяметрычных дакументаў у тэрміновым парадку (яны будуць гатовы на пяты працоўны дзень), а таксама ў паскораным парадку (за 10 працоўных дзён).

Прыемным момантам з’яўляецца тое, што не трэба фатаграфавацца і запаўняць заяву на замену пашпарта. У падраздзяленні па грамадзянстве і міграцыі вас сфатаграфуюць і запоўняць заяву самі супрацоўнікі – дастаткова не забыцца з сабой наяўны дакумент, які сведчыць асобу. Для тых, у каго ўжо ёсць біяметрычны дакумент, для замены і наступнага іх атрымання дастаткова звярнуцца ў любое падраздзяленне па грамадзянстве і міграцыі краіны, неабавязкова па месцы рэгістрацыі.

Вераніка Канюта, « Звязда», 9 красавіка 2024 г.

Личные кабинеты физических лиц по работе с биометрическими документами уже созданы в Единой системе идентификации для всех граждан Беларуси. Об этом во время пресс-конференции «Электронные услуги в Беларуси. Новые возможности ID-карты гражданина и биометрического паспорта» рассказал заместитель директора по информационным технологиям Национального центра электронных услуг Егор Воронов, передает корреспондент БЕЛТА.

Для работы с биометрическими документами, такими как ID-карта, создана отдельная система – Единая система идентификации, оператором которой является Национальный центр электронных услуг. Эта информационная система позволяет считывать с приложения, которое находится на ID-карте, сведения о человеке, хранящиеся на его биометрическом документе, и уже впоследствии передавать эти сведения в информационную систему, которая интегрирована с Единой системой идентификации.

Впоследствии человек и сам сможет получать доступ к информационным ресурсам, в частности к порталу электронных услуг.

«В конце 2023 года была произведена масштабная работа по ребрендингу и модернизации нашего портала. Сейчас он называется и подается под брендом «Е-Паслуга». Портал стал более узнаваемым, ярким, переработан пользовательский интерфейс. Мы очень надеемся, что эти изменения положительно будут влиять на работу на портале самих граждан и юридических лиц, которые попадают в свои личные кабинеты», – рассказал замдиректора по информационным технологиям.

Егор Воронов обратил внимание, что личные кабинеты физических лиц уже предварительно созданы для каждого гражданина Республики Беларусь. Активация кабинета происходит в первый вход, когда пользователь авторизовывается с помощью строгого способа идентификации. На данный момент это возможно сделать с помощью средства электронно-цифровой подписи либо ID-карты.

По информации БЕЛТА
(фото – Pravo.by)

На сегодня более 3 % населения Республики Беларусь получили биометрические документы. Об этом во время пресс-конференции «Электронные услуги в Беларуси. Новые возможности ID-карты гражданина и биометрического паспорта» рассказал заместитель начальника Департамента по гражданству и миграции Министерства внутренних дел Павел Хрищенович, передает корреспондент БЕЛТА.

Уже третий год в Беларуси выдают биометрические документы. В их числе идентификационная карта гражданина (ID-карта) и биометрический паспорт. ID-карты предназначены для удостоверения личности владельца только на территории нашей страны, а биометрические паспорта необходимы для выезда за границу.

«Линейка биометрических документов не изменилась. Это три ID-карты: гражданина Беларуси, иностранного гражданина, постоянно проживающего в республике, и лица без гражданства, постоянно проживающего в Беларуси. Выдаются также пять бумажных документов с чипом. Это биометрический паспорт гражданина Беларуси, два проездных документа для беженцев и иностранных граждан, еще два документа выдает Министерство иностранных дел, речь идет о служебном и дипломатическом паспортах», – пояснил представитель МВД.

По его словам, иностранным гражданам, оформляющим вид на жительство, разрешается получать только биометрические документы. Граждане же Беларуси имеют право выбора и могут получить либо биометрический документ, либо паспорт старого образца 1996 года.

«На сегодня более 3 % населения Республики Беларусь получили биометрические документы. В цифрах это выглядит следующим образом. Выдано около 270 тыс. идентификационных карт, около 95 тыс. видов на жительство и более 220 тыс. биометрических паспортов. 20 тыс. граждан выбрали получение одним человеком сразу двух биометрических документов. Беларусь в этом не нова, многие страны мира используют такой вариант. В первую очередь он предусмотрен для того, чтобы по одному паспорту гражданин мог выехать за пределы Беларуси, а второй сдать в посольство для проставления визы, например, поскольку зачастую паспорт могут забирать на достаточно длительный срок», – уточнил Павел Хрищенович.

Практика выдачи ID-карт и биометрических паспортов распространена во всех регионах Беларуси, однако лидируют по этим показателям Гомельская область и Минск.

По информации БЕЛТА
(фото – Pravo.by)

ІD-карткавы ключ да адміністрацыйных дзвярэй

Два гады таму Беларусь стала на новыя лічбавыя рэйкі – у краіне пачалася выдача новых лічбавых біяметрычных дакументаў. Гэта ІD-картка, якая патрэбна для выкарыстання ўнутры дзяржавы, то-бок пасведчанне грамадзяніна. А таксама біяметрычны пашпарт, які служыць для сведчання асобы беларуса за межамі краіны. Чалавеку, які з дапамогай ІD-карткі аўтарызаваўся на адзіным партале электронных паслуг – сэрцы лічбавага свету па атрыманні розных паслуг і сэрвісаў ад дзяржавы, сёння даступна больш за 300 сэрвісаў, з іх больш за 50 – для фізічных асоб. Сёлета ўжо аказана 85 мільёнаў лічбавых паслуг (летась за ўвесь год было 76 мільёнаў). І колькасць сэрвісаў, даступных у лічбавай прасторы, паступова расце. Пра свежыя навінкі расказалі ў Нацыянальным цэнтры электронных паслуг (НЦЭП).

Сродак доступу, а не носьбіт

Беларус можа мець два біяметрычныя пашпарты, што вельмі зручна, калі трэба, напрыклад, адкрыць візу, для чаго неабходна ехаць у іншую краіну. Адзін пашпарт можна пакінуць у пасольстве, а па другім біяметрычным пашпарце вярнуцца ў Беларусь, расказала Святлана КАРАНЕВІЧ, начальнік аддзела электроннай камерцыі НЦЭП:

– Тэхнічна ІD-картка гатовая для таго, каб яе можна было выкарыстоўваць для выезду за мяжу – на ёй ёсць прылада ІСАО, якая зроблена па міжнародных стандартах і дазваляе беларусу засведчыць сябе. Тады папяровы біяметрычны пашпарт будзе ўвогуле непатрэбны. Аднак для гэтага неабходна мець адпаведныя пагадненні з тымі краінамі, якія захочуць супрацоўнічаць з намі такім чынам. Думаецца, што ў хуткай будучыні можна будзе адмовіцца ад біяметрычных пашпартоў і карыстацца толькі ІD-карткай, у тым ліку для выезду за мяжу.

ІD-картка – ключ доступу да пэўных сістэм, дзе чалавек можа аўтарызавацца і набываць нейкія паслугі. Яна з'яўляецца носьбітам толькі дзвюх прылад: ідэнтыфікацыйнай і электроннага лічбавага подпісу (ЭЛП). Абедзве прылады дазваляюць любому беларусу ідэнтыфікавацца ў любой з інфармацыйных сістэм і рэалізаваць некаторыя свае правы ці атрымаць пэўныя паўнамоцтвы. А ЭЛП на ІD-картцы дазваляе здзяйсняць юрыдычна значныя дзеянні.

– Раней, калі чалавек хацеў скарыстацца функцыямі лічбавага подпісу, ён мусіў ісці ў рэгістрацыйны цэнтр, дзе атрымліваў ЭЛП, тэрмін дзеяння якога абмяжоўваўся годам, двума ці трыма. Трэба было кантраляваць надыход гэтай даты, зноў ісці ў цэнтр і прадаўжаць тэрмін дзеяння ЭЛП (і зноў плаціць за гэта грошы), – нагадала спецыяліст. – Цяпер жа лічбавы подпіс утрымліваецца на ІD-картцы па ўмаўчанні і дзейнічае столькі ж, колькі сам дакумент, – дзесяць гадоў.

Міністэрства аховы здароўя, напрыклад, працуе над стварэннем цэнтралізаванай інфармацыйнай сістэмы аховы здароўя, каб гісторыя ўсіх зваротаў хворага ў медустановы таксама стала электроннай. Гэта і электронны пашпарт вакцынацыі, і дыспансерызацыя, і перавод у электронны выгляд амбулаторных картак хворага і лістоў непрацаздольнасці, а таксама магчымасць аўтаматычна накіроўваць у асабісты кабінет чалавека на партале даных пра наведванне ім пэўных медустаноў для стварэння цэльнай медгісторыі. Пакуль гэта ўсё ў распрацоўцы.

– І нават тады, калі гэта будзе рэалізавана, ні рэцэпта, ні медкарты на ІD-картцы не будзе – усе звесткі будуць непасрэдна на адзіным партале, які адмыкаецца з дапамогай ідэнтыфікацыйнага дакумента чалавека, – удакладніла прадстаўніца НЦЭП. – На ІD-картцы застанецца толькі ідэнтыфікацыйная прылада і ЭЛП. А той жа электронны рэцэпт, ідэя якога ўжо, дарэчы, рэалізавана, бачыць урач, які яго выпісаў, і фармацэўт, які па ім выдасць лекі. Аднак абодва спецыялісты, якія ўзаемадзейнічаюць паміж сабой на карысць канкрэтнага пацыента, бачаць рэцэпт у інфармацыйнай сістэме, а не на ІD-картцы пацыента, з дапамогай якой ён толькі ідэнтыфікуе сваю асобу. І такіх працэдур, калі дзяржорганы ці юрасобы ўзаемадзейнічаюць паміж сабой на карысць фізічнай асобы, шмат. У прынцыпе, менавіта з гэтай мэтай і ствараўся партал.

Больш сэрвісаў – больш цікавасці

На жаль, інфраструктура для выкарыстання ЭЛП на ІD-картцы менавіта фізічнымі асобамі не такая вялікая – паслуг і сэрвісаў, для якіх трэба ідэнтыфікаваць сябе ў лічбавым свеце з дапамогай ІD-карткі, не так шмат. Таму актуальная задача – папулярызаваць ІD-картку (тым самым павысіўшы цікавасць грамадзян да яе выкарыстання) за кошт павелічэння сэрвісаў.

У Беларусі дзейнічае распараджэнне Прэм’ер-міністра № 119р, дзе распісана, якія адміністрацыйныя працэдуры да 2025 года павінны быць пераведзены ў электронны выгляд. Цяпер іх у краіне больш за тысячу, бо гэта амаль кожнае дзеянне чалавека: хоча ён папрасіць, каб ссеклі дрэва пад акном, запісаць дзіця ў чаргу ў дзіцячы садок або атрымаць патэнт на сваё даследаванне, паведаміла Святлана Караневіч:

– Сёння на партале з 307 сэрвісаў 112 – адміністрацыйныя працэдуры, так што работы яшчэ шмат. Практыка паказвае, што і 307 лічбавымі сэрвісамі актыўна карыстаюцца і дзяржорганы, і юрасобы, і грамадзяне. І паступова колькасць сэрвісаў расце, бо да адзінага партала са сваімі магчымасцямі і новымі інфармацыйнымі сістэмамі (з цікавай для людзей інфармацыяй) далучаюцца новыя ведамствы і міністэрствы. У лідарах сярод тых, хто актыўна ўкараняе свае базы ў лічбавае асяроддзе, – Міністэрства ўнутраных спраў, Мытны камітэт, Міністэрства працы і сацыяльнай абароны. Чым больш адміністрацыйных дзвярэй (магчымасць заказу лічбавых сэрвісаў і адмінпрацэдур) зможа адмыкаць беларус з дапамогай ІD-карткавага ключа, тым больш прывабным будзе выкарыстанне грамадзянамі гэтага дакумента.

Да канца 2023-га, згодна з дакументам № 119р, у электронны выгляд павінна быць пераведзена, напрыклад, каля 130 адмінпрацэдур у сферы зямельна-маёмасных стасункаў. Гэта ўсё, што датычыцца правоў на нерухомасць і яе адчужэння. Актыўна ствараюць дакументы для пераводу паслуг у лічбу Міністэрства прыродных рэсурсаў, Міністэрства спорту, Мінсельгасхарч.

Ствараць праграмнае забеспячэнне для пераводу адмінпрацэдур у электронны выгляд можа не толькі цэнтр электронных паслуг, які з’яўляецца аператарам адзінага партала, але і яшчэ два суб’екты. А да 2025 года, як мяркуецца, з’явіцца тэставае асяроддзе ў канструктары электронных паслуг і сэрвісаў, дзе, уласна кажучы, і адбываецца ўся распрацоўка. Тады ў канструктар можна будзе дапускаць пабочных распрацоўшчыкаў, што яшчэ больш паскорыць працу. Большасць часу і пытанняў займае якраз не стварэнне праграмнага забеспячэння, а падрыхтоўка неабходных дакументаў, дадала начальнік аддзела.

Пра рэгістрацыю, сям'ю, аўто, правапарушэнні і грамадзянства

Колькасць лічбавых паслуг, даступных па строгай аўтэнтыфікацыі (з выкарыстаннем ІD-карткі), штогод павялічваецца. Толькі сёлета іх стала больш на 60. Самае актыўнае ў справе лічбавізацыі ведамства – Міністэрства ўнутраных спраў (МУС). Па ўмаўчанні асабістыя кабінеты беларусаў ствараюцца на падставе звестак з рэгістра насельніцтва МУС. Штодня гэтая інфармацыя актуалізуецца, каб ствараліся новыя кабінеты і блакіраваліся кабінеты памерлых асоб, заўважыла Святлана Караневіч:

– З агульнадзяржаўнай аўтаматызаванай інфармацыйнай сістэмай (ААІС) інтэгравана яшчэ некалькі рэсурсаў МУС: рэгістрацыйны ўлік, з дапамогай якога можна даведацца месца рэгістрацыі, сямейнае становішча і наяўнасць дзяцей. Звесткі з гэтага рэсурсу і з рэгістра насельніцтва прадастаўляюць даныя, якія адсутнічаюць на ІD-картцы, і запытаў на іх атрыманне мноства, што сведчыць пра выкарыстанне беларусамі новых пашпартоў.

Праз МУС у лічбавае асяроддзе інтэгравана таксама АІС «Пашпарт» – сістэма, якая да з'яўлення рэгістра насельніцтва вяла ўлік машынасчытвальных дакументаў, то-бок папяровых пашпартоў, відаў на жыхарства, пасведчанняў бежанца. Шмат электронных паслуг і адмінпрацэдур арыентавана на тое, каб запаўняць даныя пра заяўніка не ўручную, а на падставе запыту ў АІС «Пашпарт». У сістэму ўводзіцца нумар пашпарта, ціснецца кнопка «пошук» – і даныя запаўняюцца аўтаматычна, падкрэсліла спецыяліст.

У юрысдыкцыі МУС знаходзіцца і сістэма «Адзіны дзяржаўны банк даных аб правапарушэннях» (з яе чалавек можа атрымаць даведку пра наяўнасць ці адсутнасць уласных правіннасцяў, напрыклад пры працаўладкаванні). А яшчэ – некалькі рэсурсаў, інтэграваных па лініі ДАІ. У прыватнасці, комплексная паслуга «Прадастаўленне сістэматызаваных звестак пра аўто».

Не так даўно МУС рэалізавала новую паслугу, даступную толькі па строгай аўтэнтыфікацыі (з выкарыстаннем ІD-карткі) – 3.77.01 «Інфармаванне аб наяўнасці (спыненні) грамадзянства (падданства) замежнай дзяржавы, віду на жыхарства ці іншага дакумента замежнай дзяржавы, які прадастаўляе права на ільготы і іншыя перавагі». Аднак іншаземцы, у якіх няма ЭЛП Беларусі, выкарыстаць яе не могуць, адзначыла Святлана Караневіч.

– Гэтая паслуга можа спатрэбіцца, напрыклад, беларусам, якія маюць карту паляка або від на жыхарства ў Літве. Аднак каб паведаміць пра гэта МУС, трэба мець ЭЛП Беларусі.

У верасні з'явілася таксама паслуга, у рамках якой можна праверыць любы тып дакументаў. Раней праверыць можна было толькі асобны дакумент: з дапамогай адной паслугі – пашпарт, з дапамогай іншай – ІD-картку, пасведчанне бежанца і г. д. Гэта будзе зручным і для прадстаўнікоў банкаў, і аператараў электрасувязі, да якіх звяртаюцца людзі з рознымі тыпамі дакументаў.

Ірына Сідарок, « Звязда», 26 верасня 2023 г.