Каго называць ветэранам працы?
Па працы – пашана і бонусы
Чым адрозніваецца пенсіянер ад ветэрана працы? Для абывацеля гэта часта адно і тое ж, хоць на самай справе – розныя рэчы. Пенсіянер – той, хто дасягнуў пенсіённага ўзросту. Пенсіянераў у нашай краіне каля 2,5 мільёна. А званне «Ветэран працы» прысвойваецца людзям, якія адпавядаюць двум крытэрыям: наяўнасць дакументальна пацверджанага стажу працы 30 і больш гадоў для мужчын і 25 гадоў – для жанчын і дасягненне агульнаўстаноўленага пенсіённага ўзросту. Так напісана ў Законе «Аб ветэранах», які дзейнічае ў Беларусі з 1992 года. Пацвярджэннем статусу «Ветэран працы» служыць адпаведны запіс у пенсіённым пасведчанні, які ўносіць орган па працы і сацыяльнай абароне на падставе дакументаў аб стажы працы.
Аўтарытэтныя прадстаўнікі ветэранскіх арганізацый у апошні час кажуць, што паняцце «ветэран працы» ў заканадаўстве варта абнавіць. Колькасць людзей у гадах расце і, па прагнозах, будзе расці. А вось што тычыцца працоўных заслуг, то толькі лік адпрацаваных гадоў сёння ўжо далёка не заўсёды можа служыць індыкатарам заслужанасці. Хоць бы таму, што стала модна часта мяняць розныя сферы дзейнасці. Ці справядліва ставіць у адзін рад знакамітага доктара, які да сівых валасоў удасканальваў тэхналогіі лячэння і адзначаны мноствам дзяржаўных узнагарод, ткачыху, якая на адным прадпрыемстве адпрацавала 35 гадоў, чый партрэт не сходзіў з завадской і гарадской дошак Гонару, і дачасніка-ўніверсала, які чым толькі не займаўся – і бізнесам, і перавозкамі, і будаўніцтвам, а калі разабрацца, усюды працаваў так сабе? На мой погляд, не вельмі. Да таго ж калі браць пад увагу ўзнагароды за працу, то яны бываюць розныя. Адзін – уладальнік Дзяржпрэміі за навуковую распрацоўку. А ў другога – дзве ганаровыя граматы да юбілею завода.
Таму і гучаць прапановы павысіць статус ветэрана працы, зрабіць яго больш важкім. Адпаведна павінны быць больш жорсткія крытэрыі яго вызначэння.
Па такім шляху ўжо змянілі заканадаўства ў Расіі. Адно з новых патрабаванняў да ветэранаў працы там – наяўнасць дзяржаўных і ведамасных узнагарод. Якіх менавіта, таксама вызначана на федэральным узроўні. Калі дакументальных сведчанняў працоўных заслуг у чалавека няма, то назвацца ветэранам працы мае права толькі той, хто пачаў сваю працоўную дзейнасць непаўналетнім падчас Вялікай Айчыннай вайны або мае стаж не менш за 35–40 гадоў. Яшчэ адзін важны нюанс – пры наяўнасці толькі ведамасных узнагарод працоўны стаж павінен быць не менш за 15 гадоў у адной галіне. Гэта значыць, таго, хто скакаў з месца на месца ў бясконцым пошуку лепшага, ветэранам працы не назавуць.
Калі і ў нашай краіне вырашаць павысіць статус ветэрана працы, то ўзнікне неабходнасць і ў павелічэнні дадатковых ільгот і мер сацыяльнай падтрымкі для гэтай катэгорыі. Сёння, трэба прызнаць, «плюшак» ад дзяржавы няшмат: першачарговае права на ўстаноўку кватэрнага тэлефона і права пасля выхаду на пенсію абслугоўвацца ў тых жа арганізацыях аховы здароўя, за якімі чалавек быў замацаваны, калі працаваў. Акрамя таго, ветэраны працы могуць аплачваць пуцёўкі на санаторна-курортнае лячэнне і аздараўленне ў залежнасці ад свайго грашовага даходу. Што тычыцца надбавак да пенсій і іншых сацыяльных выплат, то для ўладальнікаў звання «Ветэран працы» яны не прадугледжаны. Хоць у некаторых арганізацыях і прадпрыемствах заслужаным работнікам за кошт прыбытку ўстанаўліваюць свае надбаўкі да пенсіі, а тым, хто адпрацаваў 20 або 30 гадоў, даюць матэрыяльную дапамогу да святаў. Але ці ёсць магчымасць распаўсюдзіць гэты перадавы карпаратыўны вопыт на асобныя рэгіёны або паўсюдна па краіне, трэба будзе яшчэ вывучыць.
Алена Казлоўская, «Рэспубліка», 5 лістапада 2020 г.