Дырэктар, які мяркуе сам па сабе: У краіне з’явіўся інстытут незалежных дырэктараў: што гэта такое?
Нарэшце ў краіне з'явіўся інстытут незалежных дырэктараў. Пра яго гаварылі доўга, некалькі гадоў. Быццам бы і прамысловыя міністэрствы, і эканамічныя ведамствы згаджаліся: чалавек, не зашораны галіновымі стэрэатыпамі, поглядамі, павінен уваходзіць у назіральны савет. Калі не ўсіх ААТ з доляй рэспубліканскай уласнасці, то хаця б самых вялікіх і значных. Але пасля добразычлівых тэарэтычных дыскусій практыка буксавала. Так, кіраўнікі з боку неабходныя. Але хто гэтыя людзі? Дзе іх узяць? Колькі яны «каштуюць»? Такія пытанні задавалі ў галіновых міністэрствах. Днямі Дзяржаўны камітэт па маёмасці даў цалкам дакладны адказ, сфарміраваўшы рэестр незалежных дырэктараў.
З'явіўся рэестр у гэты час невыпадкова. Якраз у канцы сакавіка – красавіку ў акцыянерных таварыствах праходзяць справаздачныя сходы. І ёсць магчымасць рашэннем агульнага сходу «дадаць» у назіральныя саветы незалежных дырэктараў.
Усяго на права патрапіць у рэестр заяўкі падалі 39 чалавек. Першы намеснік старшыні Дзяржаўнага камітэта па маёмасці Аляксей Васільеў прызнаўся: быў прыемна здзіўлены кампетэнцыямі кандыдатаў. Выпадковыя людзі не «ўсплылі». Ва ўсіх прэтэндэнтаў выдатная прафесійная падрыхтоўка, практычна ва ўсіх – салідны паслужны спіс. Праўда, вопытам працы непасрэдна ў назіральных саветах акцыянерных таварыстваў валодаюць прыблізна палова. Працавалі на аналагічных пасадах у банках, прыватных кампаніях, у тым ліку і замежных. Прычым для многіх матэрыяльны бок не з'яўляецца прынцыповым. Перш за ўсё менеджараў цікавяць рэалізацыя сваіх ідэй, прымяненне на практыцы сваіх ведаў і набыццё новага кіраўніцкага вопыту. Але канкрэтнае іх месца і абавязкі ў карпаратыўнай структуры прадпрыемстваў будуць вызначацца ўжо на агульным сходзе акцыянерных таварыстваў. Таму і складана сказаць, наколькі незалежныя дырэктары будуць запатрабаваныя ў рэальным сектары. Вынікі зацікаўленасці ў гэтым можна будзе ацанiць да канца красавіка.
Да працы ў назіральных саветах банкаў менеджары з боку даўно прыцягваюцца. Праўда, у фінансістаў некалькі іншая гісторыя. Нават каб адкрыць карэспандэнцкі рахунак за мяжой, фінансавай установе неабходна адпавядаць шэрагу стандартаў. У тым ліку і ў сферы карпаратыўнага кіравання. Таму хочаш не хочаш, а ў банкіраў альтэрнатыў не было. Дакладней, адна, але вельмі непрывабная: варыцца ў катле выключна ўнутранага рынку. Што зусім недапушчальна для сучаснага фінансавага сектара.
Карпаратыўнае кіраванне ў рэальным сектары перажывала павольную эвалюцыю. Нарэшце дараслі і да незалежных дырэктараў. Згодна з перакананнем Аляксея Васільева, менеджары з боку павінны прынесці свежыя ідэі для стратэгічнага развіцця прадпрыемстваў. Менавіта іх сёння вельмі не хапае ў прамысловасці. Адначасова незалежны дырэктар – своеасаблівая страхоўка ад памылак «выканаўчай улады» ААТ, бо фармiруе альтэрнатыўнае меркаванне па тых ці іншых праблемах.
Несумненна, прысутнасць аднаго або двух незалежных менеджараў у назіральных саветах не пераломіць усю існуючую сістэму кіравання. І гэта, напэўна, добра. Але ўнясе свежую плынь і ўзмоцніць адказнасць «класічных» менеджараў. Прынамсі, у жорсткіх кіраўнікоў, якіх іншы раз прынята называць «чырвонымі дырэктарамі», з'яўляецца апанент. Прычым на яго меркаванне яны не могуць паўплываць адміністрацыйным рэсурсам: ні ўласным, ні праз галіновае міністэрства. А таму да прыняцця рашэнняў прыйдзецца падыходзіць больш удумліва і ўзважана. Адна справа, калі назіральны савет складаецца выключна са «сваіх», галіновых. Можна амаль заўсёды дамовіцца і нават няўдачу паднесці як перамогу. І іншая справа, калі за сітуацыяй назірае старонні.
Прыжывецца або не інстытут незалежных дырэктараў у краіне, пакажа час. Перш за ўсё – вынік іх працы на некаторых прадпрыемствах. «Ёсць надзея, што ўкараняемы інструментарый пакажа сябе са станоўчага боку, і тады будуць усе падставы перанесці яго на ўвесь рэальны сектар», – рэзюмаваў Аляксей Васільеў.
Владимир Волчков, «Рэспублiка», 27 марта 2018 г.